در یک دهه اخیر، تکنولوژی اطلاعات ساختمان (BIM) معرفی شده و به سرعت در حال پیشرفت بوده است. در کشور ما نیز این تکنولوژی به صورت تدریجی در حال معرفی است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده جایگاه پررنگی در جامعه مهندسی عمران یابد. در منابع غربی گفته میشود همان تأثیری که اینترنت بر صنعت کامپیوتر گذارد، BIM بر صنعت ساخت و ساز خواهد داشت. بر این اساس انتظار می‌رود انقلابی جدی در صنعت ساخت و ساز در سال‌های پیش رو رخ دهد. در این مقاله، معرفی مقدماتی از این تکنولوژی ارائه شده است.
BIM چیست؟
مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM)، فرآیندی است بر پایه یک مدل سه‌بعدی هوشمند، که یک یا چند مدل مجازی از ساختمان را به صورت دیجیتال می‌سازد. در حقیقت BIM به معنای استفاده خودکار از اطلاعات می‌باشد که به کمک آن کنترل و آنالیز سازه نسبت به فرآیندهای دستی بهتر صورت می‌گیرد. این مدل سه‌بعدی، شامل هندسه سازه و داده‌های مفید مورد نیاز در فرآیند ساخت می‌باشد که با تغییرات پروژه به آسانی قابل تغییر هستند. علاوه بر اینکه سازه را قابل فهم می‌کند، مبنای قابل اعتمادی برای تصمیم‌گیری‌ها در طی چرخه حیات ساختمان محسوب میشود و در طراحی، ساخت، بهره‌برداری و حتی مرحله تخریب ساختمان‌ها کاربرد دارد.
BIM ابزاری حرفه‌ای برای پروژه‌های ساخت و ساز می‌باشد که به کمک آن در جریان کار می‌توان مدل‌ها را ترکیب و تداخل اجزاء را کنترل کرد. همچنین مشکلات را در مرحله طراحی و قبل از ساخت حل کرد.
مزایای BIM:
۱- آماده‌سازی سریع‌تر طرح بدون اتلاف هزینه و با کیفیت بالا
۲- دارا بودن سطح بالایی از انعطاف‌پذیری به منظور ساخت بر اساس سفارش
۳- بهینه‌سازی از لحاظ زمان و هزینه
۴- همکاری و هماهنگی یکپارچه
۵- شناسایی تداخل اجزاء و کاهش خطر
توسعه بهره‌وری توسط BIM:
یکی از بهترین راه‌های افزایش بهره‌وری در اجرای سازه‌ها و پیشگیری از دوباره‌کاری‌ها، استفاده از تکنولوژی BIM می‌باشد. یک پیمانکار عمدتا بر اساس متراژ بنا با یک رقم ثابت با کارفرما عقد قرارداد می‌کند، لذا افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های اجرا، سود بیشتری نصیب او می‌کند. اما چطور می‌توان فرآیند ساخت را سریع‌تر و بهتر از رقبای خود انجام داد؟ پاسخ چندان ساده نیست. امروزه عوامل بیرونی متعددی بهروه‌وری را در اجرای یک سازه متأثر می‌سازند. در این بازار رقابتی، با توجه به اینکه پروژه‌ها پیچیده‌تر و زمان‌بندی آن‌ها کوتاه‌تر میشود، بهره‌وری رو به کاهش است.
پس چطور یک پیمانکار، حجم مشابه کاری را با افراد کمتر انجام می‌دهد؟ بدیهی است که باید بهره‌وری از هر فرد را افزایش داد. اما این کار ساده‌ای نیست. عملکرد ضعیف افراد به دلیل تنبل بودن یا بی‌تجربگی آن‌ها نیست. به این دلیل است که اغلب اطلاعات مورد نیازشان را در دست ندارند. از آنجایی که اطلاعات بهتر منجر به کیفیت بالاتر و بهره‌وری بیشتر میشود، باید داده‌ها و اطلاعات را به نحوی قابل درک، برای افراد فراهم کرد.
راهکار BIM:
امروزه پیمانکاران ساخت و ساز از جمله مصرف‌کنندگان BIM به شمار می‌آیند. در حقیقت تکنولوژی BIM، بهترین ابزار را برای بهبود بهره‌وری و کاهش خطر ارائه می‌کند. دو سوم افرادی که در صنعت ساخت هستند، یادگیرندگانی بصری می‌باشند. به عبارت دیگر اگر چیزی را به آن‌ها نشان دهید، درکش می‌کنند، توصیفش می‌کنند، برایشان سؤال پیش می‌آید و آن‌ها را ترغیب می‌کند که نگاه بیشتری به آن بیاندازند. در واقع قدرت تجسم، باعث درک بهتر پروژه میشود. یقینا اگر یک مدل سه‌بعدی از وضعیت میلگردگذاری تیر و ستون بویژه در محل اتصال در اختیار کارگر آرماتوربند قرار گیرد، درک بسیار بهتری در مقایسه با نقشه‌های دوبعدی پیدا می‌کند.
واضح نبودن اطلاعات در محل کار، یکی از مواردی است که باعث کاهش بهره‌وری میشود. این که فرد مجبور باشد برای جزئیات و اندازه‌های از دست رفته سوال بپرسد، باعث کاهش سرعت کار میشود. وقتی چنین مسأله‌ای در ساخت اتفاق می‌افتد، چاره دیگری نیست جز اینکه فرد منتظر جواب مهندسین بماند. اما BIM می‌تواند بسیاری از این سوالات مهم را قبل از آغاز به کار برطرف کند. این عدم هماهنگی‌ها، اشتباهات و دوباره‌کاری‌ها نهایتا علاوه بر بالا بردن هزینه ساخت، منجر به پایین آمدن کیفیت کار میشود.
BIM در فضای ابری:
استفاده از BIM در یک پلتفرم محاسبات ابری، منجر به عملکرد بهتر این تکنولوژی میشود. متأسفانه بیشتر نرم‌افزارهایی که در صنعت ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای یک اپراتور طراحی شده‌اند. این یعنی یک نفر در یک زمان، روی یک پروژه کار می‌کند و برای اعمال تغییرات توسط شخص دیگر، فایل را برای او ارسال می‌کند. به علت تعداد زیاد اینگونه فایل‌ها، جابجایی آن از طریق اینترنت، به راحتی امکان‌پذیر نمی‌باشد. از طریق فضای ابری تمام افراد تیم قادرند که به طور همزمان و حتی در مکان‌های مختلف روی یک فایل کار کنند و اطلاعات را به راحتی با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
آینده BIM:
با توجه به اینکه تکنولوژی BIM همچنان در حال گسترش و تکامل می‌باشد، بسیاری از شرکت‌های ساختمانی در بخش‌هایی از آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند و برخی دیگر نیز تاکنون تصمیمی در این مورد نگرفته‌اند. تکامل این تکنولوژی و افزایش کاربران آن، احتیاج به گذر زمان دارد. اما توجه داشته باشید که BIM برای رفتن نیامده است، آمده است تا کل یک صنعت را دگرگون کند.
برای آنکه بیشتر در این باره بیاموزید بر روی لینک‌های مقابل کلیک نمایید.
